به تعداد نخ تار در یک متر عرض فرش، تراکم عرضی یا شانه می‌گویند. به تعداد نخ پود در یک متر طول فرش، تراکم طولی می گویند. مثلاً یک فرش با تراکم ۱۰۰۰، در یک متر طول معادل ۱۰۰۰ نخ پود دارد.هرچه تراکم و شانه فرش بیشتر باشد، دوام فرش نیز بیشتر خواهد بود. گاهی فروشندگان فرش به صرفاً به دلیل جذب مشتری، تراکم و شانه واقعی را به خریدار اعلام نمی کنند و آن را بیشتر از میزان واقعی بیان می کنند.
تراکم عرضی فرش:
تعداد ریشه (گره رنگ) در یک متر عرض فرش را گویند که با شانه مشخص میشود.
مثال: قالی ۳۵۰ شانه یعنی در هر متر عرض فرش معادل ۳۵۰ ریشه (گره رنگ) بافته شده است. شانه‌های رایج بازار عبارتند از ۳۵۰-۵۰۰ – ۷۰۰ – ۱۰۰۰ – ۵۰۰ ۱ شانه.
تراکم طولی فرش:
تعداد ریشه (گره رنگ) در یک متر طولی قالی را گویند.
مثال: قالی با تراکم۵۰۰ یعنی در یک متر طولی فرش معادل ۵۰۰ ریشه (گره رنگ) بافته شده است، تراکم‌های طولی رایج در بازار عبارتند از: ۸۰۰-۹۰۰- ۱۰۰۰ رج می‌باشد. (
تراکم طولی در روش‌های مختلف بافت فرش ماشینی با همدیگر تفاوت دارد).
تعداد ریشه (گره رنگ) در یک متر مربع فرش: اگر تعداد گره رنگ در عرض معادل ۵۰۰ گره و در طول معادل ۱۰۰۰ گره رنگ است. پس تعداد ریشه (گره رنگ) در یک متر مربع ۵۰۰۰۰۰=۱۰۰۰×۵۰۰
فرق تراکم فرش با شانه فرش چیست؟
به زبان ساده فرش های که شانه ان ها بیشتر هست ریز بافت تر و شلوغتر هستن برای همین به دستبافت شباهت بیشتری دارن و به اصطلاح دستبافت گونه میباشند.
پس شانه فرش به ریزی و نقشه فرش مربوط میشود . اما تراکم همانطور که از اسمش مشخص هست به فشردگی و تراکم فرش مربوط است هرچه تراکم فرش بیشتر باشد فرش سفت تر و سنگین تر می شود.
تراکم فرش ماشینی
برای آشنایی با مفهوم تراکم در فرش از یک مثال ساده استفاده می‌کنیم، در یک فرش با تراکم ۳۰۰۰، تعداد گره (ریشه)های موجود در هر یک متر طولی فرش برابر نصف مقدار عددی تراکم یعنی ۱۵۰۰ گره می‌باشد. بنابراین: تعداد گره‌های موجود در هر متر طولی فرش ضربدر ۲ را تراکم آن فرش می‌گویند.
تراکم در فرش نشان دهنده میزان فشردگی گره‌ها کنار هم است، در واقع هر چه تراکم یک فرش زیاد باشد فرش وزن بیشتر و سفت‌تر می‌باشد.
تشخیص تراکم در فرش
بهترین راه برای تشخیص تراکم در فرش شمردن تعداد گره های فرش در واحد طول می باشد.
نکته بسیار مهم در تراکم فرش در فرش ماشینی این است که، بافت فرش های ماشینی با تراکم بالا به صورت سر به یک است؛ یعنی اگر تراکم از ۲۰۰۰ بیشتر باشد تعداد گره ها در هر متر طولی یک سوم تراکم خواهد بود.
برای مثال در فرش ماشینی با تراکم ۲۵۵۰ در هر متر طولی فرش ۸۵۰ گره (یعنی یک سوم ۲۲۵۰) وجود دارد و به عبارتی دیگر در هر دو سانتی متر ۱۷ گره باید موجود باشد.
تار پود خاب
یکی از مهم ترین موارد هنگام خرید فرش ماشینی جنس نخ های بکار رفته در آن است. سوالاتی نظیر بهترین نخ خاب چیست؟ نخ پود چیست؟ نخ تار چیست ؟ نخ اکرلیک یا پلی استر چیست؟ نخ هیت ست شده چیست و … . در این مقاله به توضیح اهمیت نخ خاب می پردازیم. و در مقالات بعدی سایر موارد را توضیح می دهیم.
اهمیت نخ خاب
باتوجه به اینکه معمولا فرش ماشینی از ترکیب سه نوع نخ بافته می شود: تار پود خاب. غالبا نخ تار و نخ پود از پنبه پلی استر و جوت هستند که در فرش ها چندان تفاوت نمی کند.آنچه که بیشتر حائز اهمیت است نخ خاب یا همان نخی که در ظاهر فرش قابل مشاهده است می باشد.
ویژگی نخ خاب اکرلیک
نسبتا نرم تر، شفاف تر و مقاوم تر در برابر حرارت و پاخور شدن می باشند و همچنین برگشت پذیری سریعتری دارند .همچنین دارای رنگ های شاد و شفاف می باشند.
